Przysłówek (το επίρρημα) jest nieodmienną część mowy, najczęściej tworzoną od przymiotnika, określającą przede wszystkim czasownik. Zdarza się jednak, iż przekazuje dodatkowe informacje odnośnie rzeczownika, przymiotnika, liczebnika, innego przysłówka lub całego zwrotu.
Ze względu na rodzaj przekazywanej treści, przysłówki dzielą się na grupy. W języku greckim wyrożnia się przysłówki:
Jak widać na powyższych przykładach, przysłówek grecki posiada wiele form i zakończeń. Dwiema najliczniejszymi grupami przysłówków są te, które posiadają w zakończeniu -α i -ως i tworzone są od konkretnych przymiotników:
καλός, -ή, -ό --> καλά (dobrze)
βαρύς, -ιά, -ύ --> βαριά (ciężko)
τεμπέλης, -α, -ικο --> τεμπέλικα (nudno)
προφανής, -ής, ές --> προφανώς (oczywiście)
επείγων, -ουσα, -ον --> επειγόντως (pilnie)
βέβαιος, -α, -ο --> βέβαια = βεβαίως (dokładnie)
άγριος, -α, -o --> άγρια = αγρίως (dziko, okrutnie)
σπάνιος, -ά, -ο --> σπάνια = σπανίως (rzadko)
τελευταίος, -α, ο --> τελευταία = τελευταίως (ostatnio)
Warto zwrócić uwagę na różnicę w sylabach, na które pada akcent w obu typach końcówek. W przypadku końcówki -α akcent nie zmienia sylaby w porównaniu z przymiotnikiem rodzaju męskiego (w mianowniku liczby pojedynczej). Przysłówki o zakończeniu -ως w większości charakteryzują się zaakcentowaną przedostatnią sylabą.
Ze względu na rodzaj przekazywanej treści, przysłówki dzielą się na grupy. W języku greckim wyrożnia się przysłówki:
- miejsca (τοπικά επιρρήματα) - odpowiadają na pytanie gdzie? (που;) - np. εδώ (tutaj), εκεί (tam), κοντά (blisko), μακριά (daleko), πάνω (na górze), κάτω (na dole), ανάμεσα (pomiędzy), βόρεια (na północ), νότια (na południe), παντού (wszędzie), πουθενά (nigdzie) itp.
- czasu (χρονικά επιρρήματα) - odpowiadają na pytanie kiedy? (πότε;) - np. σήμερα (dzisiaj), αύριο (jutro), φέτος (w tym roku), πέρυσι (w ubiegłym roku), αμέσως (natychmiast), τώρα (teraz), μετά (później), συχνά (często), σπάνια (rzadko), τότε (wtedy) itp.
- sposobu (τροπικά επιρρήματα) - udzielają odpowiedzi na pytania: jak?, w jaki sposób? (πώς;), np. έτσι (tak; właśnie tak), αλλιώς (inaczej), καλώς, καλά (dobrze), κακώς (źle ), κάπως (jakoś), καθόλου (wcale; w ogóle), μαζί (razem ), ξεχωριστά (osobno) itp.
- ilości (ποσοτικά επιρρήματα) - odpowiadają na pytanie ile? (πόσο;) - np. πολύ (dużo; bardzo), λίγο (trochę; mało), περίπου (około), αρκετά (wystarczająco), τόσο (tyle), λιγότερο (mniej), περισσότερο (więcej), πάνω κάτω (mniej więcej) itp.
- potwierdzenia (βεβαιωτικά επιρρήματα) - ναι (tak), βεβαία, βεβαίως (oczywiście), φυσικά (naturalnie) itp.
- zaprzeczenia (αρνητικά επιρρήματα) - όχι (nie)
- wahania (διστακτικά επιρρήματα) - μήπως (być może), μάλλον (prawdopodobnie) itp.
Jak widać na powyższych przykładach, przysłówek grecki posiada wiele form i zakończeń. Dwiema najliczniejszymi grupami przysłówków są te, które posiadają w zakończeniu -α i -ως i tworzone są od konkretnych przymiotników:
- przysłówki o końcówce -α pochodzą od przymiotników zakończonych na: -ος, -η, -ο; -ύς, -ιά, -ύ; -ης, -α, -ικο, np.:
καλός, -ή, -ό --> καλά (dobrze)
βαρύς, -ιά, -ύ --> βαριά (ciężko)
τεμπέλης, -α, -ικο --> τεμπέλικα (nudno)
- przysłówki o końcówce -ως tworzone są od przymiotników o zakończeniach: -ης, -ης, -ες; -ων, -ουσα, -ον, np.:
προφανής, -ής, ές --> προφανώς (oczywiście)
επείγων, -ουσα, -ον --> επειγόντως (pilnie)
- przysłówki, które używają dwóch powyższych końcówek zamiennie; tworzone są one od przymiotników kończących się na -ος, -α, -ο:
βέβαιος, -α, -ο --> βέβαια = βεβαίως (dokładnie)
άγριος, -α, -o --> άγρια = αγρίως (dziko, okrutnie)
σπάνιος, -ά, -ο --> σπάνια = σπανίως (rzadko)
τελευταίος, -α, ο --> τελευταία = τελευταίως (ostatnio)
Warto zwrócić uwagę na różnicę w sylabach, na które pada akcent w obu typach końcówek. W przypadku końcówki -α akcent nie zmienia sylaby w porównaniu z przymiotnikiem rodzaju męskiego (w mianowniku liczby pojedynczej). Przysłówki o zakończeniu -ως w większości charakteryzują się zaakcentowaną przedostatnią sylabą.
!!!
W przypadku wyżej opisanych przysłówków oraz końcówek -α i -ως należy być ostrożnym, gdyż niejednokrotnie można wpaść w pułapkę znaczeniową, np.:
* άμεσα (bezpośrednio) ≠ αμέσως (natychmiast)
* απλά (w prosty sposób) ≠ απλώς (po prostu, zwyczajnie)
* έκτακτα (wspaniale) ≠ εκτάκτως (nadzwyczajnie)
* ευχάριστα (przyjemnie) ≠ ευχαρίστως (z przyjemnością)
* τέλεια (idealnie, perfekcyjnie) ≠ τελείως (całkowicie)
* άμεσα (bezpośrednio) ≠ αμέσως (natychmiast)
* απλά (w prosty sposób) ≠ απλώς (po prostu, zwyczajnie)
* έκτακτα (wspaniale) ≠ εκτάκτως (nadzwyczajnie)
* ευχάριστα (przyjemnie) ≠ ευχαρίστως (z przyjemnością)
* τέλεια (idealnie, perfekcyjnie) ≠ τελείως (całkowicie)
STOPNIOWANIE PRZYSŁÓWKÓW
Przysłówki, podobnie jak przymiotniki, posiadają trzy stopnie intensywności, a ich stopniowanie odbywa się na dwa sposoby: prosty i opisowy.
Przysłówki, które nie pochodzą od przymiotników, podlegają tylko stopniowaniu opisowemu, np.
κάτω - πιο κάτω, πολύ κάτω
πάνω - πιο πάνω, πολύ πάνω
κάτω - πιο κάτω, πολύ κάτω
πάνω - πιο πάνω, πολύ πάνω